Hewlêr (Rûdaw) – Lêkolîner û nivîskar Seîd Veroj eşkere kir ku Kurdistan baxçeyekî bîr û baweriyan e û divê Kurd wî baxçeyî biparêzin.
Weqfa Lêkolînî û Çandî ya Kurdî (KURD-KAV) 9ê Çiriya Paşîn li Ameda Bakurê Kurdistanê bi beşdariya gelek akademîsyen û lêkoleran Konferansa “Li Kurdistanê Bîr û Baweriyên Ayînî” li dar xist.
Konferans li Demîr Hotelê ya li navçeya Sûrê hat lidarxistin.
Di konferansê de çîroka civatên dînî yên Kurdistanê bi taybetî yên wekî Yaresan, Kakeyî, Reya Heqiyê, Şebek û Êzidî taybetiyên wan ên bingehîn ên pênasekirinê, astên wan ên xuyabûnê û teşeyên wan, teşeyên rûbirûbûn-dûrxistina wan bi civatên Îslamî û rejîmên siyasî re û hwd. ji perspektîfa nav civatan û lêkolînên akademîk ve hatin nirxandin.
Moderatorê konferansê lêkolîner û nivîskar Seîd Veroj pirsên pêşkêşkarê Rûdawê Dildar Herkî ên li ser konferansê bersivandin.
Seîd Veroj, diyar kir ku konferansa wan gelekî baş derbas bû û wan plan dikir ku konferansê 2 rojan li dar bixin lê belê ji ber hin pirsgirêkan konferansê rojekê ajot.
Lêkoler Veroj diyar kir ku ji Başûrê Kurdistanê û Rojhilatê Kurdistanê lêkolîner û nûnerên baweriyên Kurdistanê yên wekî Hemîd Reza Huseyîn Şemsîniya, Xeyrî Îbrahîm Koro, Eyûb Kuxe Rustem Kerîm,Seîd Cirdo Meto, Nîmet Emîn Zehmetkêş, Hemît Riza Huseynî tevlî konferansê bûn.
Li gorî gotina Veroj, lêkoler Selahattînn Alî Arik jî ji Dêrsima Bakurê Kurdistanê tevlî konferansê bûye.
“Nasnameya Kurdî li pêş nasnameya bîr û baweriyan e”
Seîd Veroj behsa naveroka konferansê jî kir û wiha got:
“Di konferansê de di gotarên beşdaran de nasnameya neteweyî li pêş bû.
Kurdbûn aliyên hevpar ên mêvanên konferansa me bû. Min moderatoriya konferansê kir û ez jî axivîm û yek bi yek min dem bi hemû beşdaran re derbas kir.
Kurdbûna wan di pêşiya bawerî û mezheba wan de bû.
Bawerî û mezhep diguhere lê netewe û nasname naguhere.
Birêz Nîmet Emîn Zehmetkêş ku Yarsan e xwest bi min re hevpeybînekê taybet bike û ez pê re bi Kirmanckî (Zazakî) biaxivim.
Nîmet Emîn Zehmetkêş got,’Ez dê dengê te bibim bi kesên bi Goranî diaxivin bidim guhdarîkirin.
Ez dixwazim xelkê me bizanibin bê ka çi qasî nêzîkahî di navbera Kirmanckî û Goranî de heye.’
Ez 10 heta 15 deqeyan bi Kirmanckî peyivîm.
Min jî jê pirsî bê çi qasî ji min fam kir. Kak Nîmet Emîn Zehmetkêş jî got, ‘Ji sedî 80ê min ji te fam kir.’
Ev diyar dike ku 2 Kurdên ku heta niha qet hevdû nedîtine dikarin hevdû fam bikin.
Ez Kurdekî Dimilî me, bi Kirmanckî dipeyivim Kurdekî Zaza me, ew Kurdekî Yaresan e. Ev rastî di navbera me de çêbû.
Belkî baweriyên me cuda ne lê em gelekî baş ji hevdû fam dikin.”
“Dagirker dixwazin nakokiyan di nava Kurdan de derxin”
Lêkoler Seîd Veroj amaje bi komkujiyên li ser Êzidî û Elewiyan jî kir û wiha got:
“Li gorî ku me dîtiye û me şahidî lê kiriye, em dizanin ku zexteke zêde li ser Elewiyan û Êzidiyên Bakurê Kurdistanê hebû.
Ev guvaş hem ji aliyê dewleta Tirkiyeyê hebûye û hem jî nakokî di nava Kurdan de hatine derxistin.
Xwestine di nava welatiyên Kurdistanê de nakokiyan derxin.
Beriya bi demekê me bi xwe dît ku li Parlamentoya Îraqê Êzidiyan wekî neteweyeke cuda nîşan bidin.
Ev bêyî Êzidiyan tê kirin, ev mîmarî û muhendîsiya civakî ye. Dixwazin ji cudahiyên ziman, mezheb û baweriyan îstîfade bikin û muhendîsiyê bikin.
Kurdistan baxçeyê bîr û baweriyan e. Şêweyên cûr bi cûr ên zimanên Kurdî li Kurdistanê hene.
Hêvî dikim hemû Kurd hişyar bibin û vî baxçeyî biparêzin û nebin keresteyê dagirkeran û cudahî û cihêkariyê nekin.”
عقدت مؤسسة البحوث والثقافة الكردية (KURD-KAV) مؤتمر “الذكريات والمعتقدات الدينية في كردستان” في 9 تشرين الثاني/نوفمبر في مدينة آميدا، شمال كردستان، بمشاركة العديد من الأكاديميين والباحثين.
وعقد المؤتمر في فندق دمير في منطقة صور.
في المؤتمر، قصة الطوائف الدينية في كردستان، وخاصة اليرسان والكاكية والريا حقية والشبيك والإيزيديين، وسماتهم الأساسية المحددة، ومستويات ظهورهم وأشكالهم، وأشكال المواجهة والإقصاء عن المجتمعات الإسلامية والسياسية. الأنظمة وغيرها. وتم تقييمها من منظور الدراسات المجتمعية والأكاديمية.
وأجاب مدير المؤتمر الباحث والكاتب سيد فيروج على أسئلة مقدم البرنامج رووداو ديلدار هركي حول المؤتمر.
وذكر سعيد فيروج أن مؤتمرهم سار بشكل جيد للغاية وأنهم خططوا لعقد المؤتمر لمدة يومين، ولكن بسبب بعض المشاكل تم تأجيل المؤتمر ليوم واحد.
وذكر الباحث فيروج أن الباحثين وممثلي الديانات الكردستانية من جنوب كردستان وشرق كردستان مثل حامد رضا حسين شمسينية، خيري إبراهيم كورو، أيوب كوكس رستم كريم، سيد سيردو ميتو، نعمت أمين زهمتاقة، حميد رضا حسيني شاركوا في المؤتمر.
وبحسب فيروج، فإن الباحث صلاح الدين علي أريك انضم أيضاً إلى المؤتمر من ديرسم في شمال كردستان.
“الهوية الكردية تتقدم على هوية الأفكار والمعتقدات”
كما تحدث سعيد فيروج عن محتويات المؤتمر فقال:
“الهوية الوطنية كانت في مقدمة مقالات المشاركين في المؤتمر.
كونك كردياً كان هو السمة المشتركة لضيوف مؤتمرنا. لقد قمت بإدارة المؤتمر وتحدثت وقضيت وقتًا مع جميع المشاركين واحدًا تلو الآخر.
وكانت كرديتهم قبل عقيدتهم وطائفتهم.
تتغير المعتقدات والطوائف، لكن الجنسية والهوية لا تتغير.
أراد السيد نعمة أمين زهمتاقة، وهو يارسان، إجراء مقابلة خاصة معي وأود التحدث معه في كيرمانكي (زازاكي).
قالت نعمة أمين زحمتخش: “سأستمع إلى صوتك مع الأشخاص الذين يتحدثون الغورانية”.
أريد أن يعرف شعبنا مدى القرب بين كيرمانكي وغوراني.
لقد تحدثت باللغة الكرمانكي لمدة 10 إلى 15 دقيقة.
سألته أيضًا عن مدى فهمه لي. وقال كاك نعمت أمين زحمتخيش أيضًا: “لقد فهمت 80 بالمائة منك”.
وهذا يدل على أن اثنين من الأكراد الذين لم يلتقوا من قبل يمكنهم فهم بعضهما البعض.
أنا كردي من ديميلي، أتحدث بالكرمان، أنا كردي من زازا، هو كردي من يارسان. هذه الحقيقة حدثت بيننا.
ربما تكون معتقداتنا مختلفة، لكننا نفهم بعضنا البعض جيدًا”.
“الغزاة يريدون خلق صراعات بين الأكراد”
وأشار المحقق سيد فيروج إلى مجازر الإيزيديين والعلويين وقال:
“بحسب ما رأيناه وشهدناه، نعلم أنه كان هناك ضغط كبير على العلويين والإيزيديين في شمال كردستان.
هذا التغيير قامت به الدولة التركية ونشأت صراعات بين الأكراد.
يريدون خلق صراعات بين مواطني كردستان.
منذ بعض الوقت، رأينا أن الإيزيديين يظهرون كأمة منفصلة في البرلمان العراقي.
هذا يتم بدون الإيزيديين، هذه هي الهندسة المعمارية والهندسة الاجتماعية. إنهم يريدون الاستفادة من الاختلافات في اللغة والطوائف والمعتقدات والقيام بالهندسة.
كردستان هي حديقة الأفكار والمعتقدات. هناك أشكال مختلفة من اللغات الكردية في كردستان.
آمل أن يستيقظ جميع الأكراد ويحميوا هذه الحديقة وألا يكونوا عبيدا للغزاة وألا يمارسوا التمييز”.